Eddy's handkoppeling


Afgelopen zaterdag ben ik naar Eddy toe geweest. Ik had een SS50 koppeling met tandwielen en carterdeksel over en Eddy wilde die heel graag hebben voor zijn Dax. Hierover hadden we al een hele tijd zitten onderhandelen en ik had voor hem alle bijbehorende onderdelen zoals pakkingen, ringetjes, bouten en een SS50 schakelas gekocht, omdat ik lekker dicht bij Soest woon en dus 2 viertaktspecialisten in de buurt heb (Rovaza en Leertouwer). Eddy woont in Lienden en dat ligt in de Betuwe, dus dat is voor hem nogal een eindje rijden. Eerder had ik van Eddy begrepen dat hij nog een carterdekselpakking had liggen, dus die had ik eerst niet gehaald, maar de vrijdag voordat ik naar Eddy toe kwam bleek dat hij dat ding niet meer had dus ben ik zaterdagochtend nog even vanuit Amersfoort naar Soest op en neer gegaan om die pakking te halen, en toen heb ik ook maar gelijk een zogenaamde "outside ring" gehaald, die zit origineel onder de koppelingsmoer, maar haast niemand heeft dat ding er nog in zitten want de koppeling doet het net zo goed zonder dat ding. Leertouwer stopt die ring zelfs niet eens in zijn revisieblokken, maar toch heb ik dat ringetje gehaald, gewoon omdat het origineel is en dus een meerwaarde geeft.
Met mijn rugzak vol met onderdelen en gereedschap (dikke 15 kilo ... auw!) ben ik vanuit Soest naar Veenendaal gereden, want daar hadden Eddy en ik om half 2 afgesproken voor de MacDonalds in het centrum. Om 13:10 kwam ik in Veenendaal aan. Omdat ik vanuit het noorden kwam moest ik eerst door een stukje binnenstad waar je niet mag rijden en het was héél druk in de Veenendaalse binnenstad (marktdag) dus ben ik toch maar netjes gaan lopen met mijn SS50 aan de hand door de binnenstad. Ik zag er nog een rode C50 staan in dezelfde straat als waar de MacDonalds is en even verder stond Eddy's Dax al bij de Mac, maar Eddy zag ik nergens. Ik was iets te vroeg, dus ben ik wat gaan eten bij de Mac en heb mijn maaltijd buiten naast onze brommers opgepeuzeld terwijl ik op Eddy wachtte. Eddy moest in de buurt zijn, want zijn brommer kon er nog niet zo lang staan want hij kwam net van zijn werk, dus heb ik mijn SS50 even gestart en laten brullen om op die manier alle aanwezige strokers even te laten weten dat ik er al was, er keken een heleboel mensen om (het was druk), maar niet in blijdschap van: "hè wat leuk, een stroker!", maar meer van: "Waarom loopt die gast nou zo veel herrie te bouwen?" . Maar alsnog zag ik Eddy 5 minuten later verschijnen (op de afgesproken tijd). Omdat ik best wel pijn in mijn rug had van die zware rugzak heeft Eddy toen maar even wat van de inhoud van mijn rugzak overgenomen naar die van hem. Toen zijn we richting Lienden gegaan, in Veenendaal hebben we nog even gezwaaid naar een SS50-rijder die ons tegemoet kwam (licht grijze of zilvergrijze tank, kon ik niet goed zien, het ging vrij snel). Via Rhenen zijn we over de brug naar Lienden gegaan waar we meteen de olie al uit Eddy's dax hebben laten lopen terwijl zijn blok afkoelde en wij even wat zijn gaan drinken.
Toen Eddy's Dax een beetje afgekoeld was en de olie er uit was zijn we aan het sleutelen begonnen. Omdat het het makkelijkst was om de brommer op zijn kant te leggen hebben we eerst wat benzine afgetapt zodat die er niet via de tankdop uit zou lopen en daarna hebben we zijn Dax plat gelegd met de buddy rustend op een kistje. Toen de steppenbalk, de kickstarter en het schakelpedaal er af gehaald en de remstang los gehaald zodat het rempedaal een stuk naar beneden kon en niet zo in de weg zat. De bouten van het carterdeksel gingen er heel gemakkelijk af met mijn ratel met kruiskop er op, even een beetje kracht zetten en dan zeiden ze "plok" en kwamen ze zonder enig probleem los, mijn slagschroevendraaier heb ik hier dus helemaal niet voor nodig gehad, dat was bij mijn SS50 wel anders. De vorige eigenaar van deze Franse Dax had Eddy verteld dat het blok nog nooit open was geweest, meestal is dit dus een keiharde leugen ... en in dit geval dus ook. De 3 schroeven van het dekseltje op de koppeling hadden diepe sporen van los/vast draaien, dus het bewijs dat het blok eerder open is geweest. Stom eigenlijk dat die verkopers (lees handelaren) steeds dat stomme verhaaltje van "nog nooit open geweest" ophangen, want als hij nog nooit open is geweest is hij ook nog nooit onderhouden en dat is toch een stevig minpuntje. Genoeg over foute verkoopleugens ... Ook de koppelingsmoer ging erg gemakkelijk los, ook dit was bij mijn SS50 wel anders. Ik had voor mijn SS50 zo'n koppelingsmoersleutel aangeschaft (F54,-) en dat ding is toch echt handig om te hebben. Je krijgt die koppelingsmoer er veel beter af en je beschadigt hem niet. Als je hem er zonder dit stuk gereedschap af haalt dan kan je niet anders dan dat ding beschadigen, en de oude koppelingsmoer die er in zat had ook al aardige sporen van sleutelen, maar ik had een nieuwe meegebracht want op een SS50 koppeling hoort toch al een andere moer dan bij een semi-automaat. Overigens hebben we een wat aparte maar wel goed werkende manier verzonnen om de krukas te blokkeren. Het idee om iets tussen de tandwielen te steken was er al, maar dat is natuurlijk hartstikke stom want dan beschadig je de tandwielen, dus dan laat je een oude handdoek tussen de tandwielen lopen, die blokkeert de boel zonder iets te beschadigen en je handdoek krijgt er een ontzettend grappig geperforeerd motiefje van. Je moet overigens wel goed kijken of er geen restjes van de handdoek in de tandwielen zijn blijven zitten want die moet je natuurlijk niet in je blok hebben.
Eddy had de laatste tijd last van een slippende koppeling, dus hebben we zijn Daxkoppeling even open gemaakt om de koppelingsplaat te bekijken. Een koppelingsplaat is bekleed met blokjes "slijtagemateriaal", maar bij de plaat in Eddy's koppeling was die plaat nog maar voor een kwart bekleed, de rest van die blokjes vond ik los in de koppeling en onder het oliefilter terug. Als je dus niet al te lang geleden een 70cc cilinder op je Dax (of andere semi-automaat) hebt gezet en de koppeling blijft slippen dan komt dat waarschijnlijk dus omdat je koppelingsplaat kaal gestript is.
Ook de tandwielen, de lagerbus en de originele schakelas hebben we er uit gehaald. Die schakelas ging nogal moeizaam door zijn keerring, dus heb ik hem er voorzichtig uit gehaald om die keerring niet te beschadigen. De SS schakelas die ik gekocht had was een imitatie ... geld is best wel een groot punt voor Eddy en er werd me verzekerd dat die imitatieschakelas gewoon zijn werk zou doen dus had ik het toch maar gewaagd en de imitatie gekocht. Meteen zagen we al dat het veertje aan de arm van de imitatieschakelas een prutsveertje van niets was, dus die hebben we er af gesloopt (kon er alleen af door het veertje te verbuigen) en het veertje van de originele schakelas er op gezet. Ik ga toch maar even een exploded-view plaatje van de schakelas opzoeken om het wat te verduidelijken ... momentje ...

Op dit plaatje zie je het schakelmechanisme van een SS50, de imitatie schakelas is precies zo ... lijkt het.

Het veertje dat we van de originele op de imitatie hebben gezet is nummer 12. De imitatie schakelas ging zonder problemen weer in het blok, maar hij bleef niet goed onder de veer (nummer 13) zitten die de schakelas weer terug moet duwen in normale stand, hij glipte steeds langs dit veertje waardoor de schakelas niet terugveerde. Nadat we het lipje op de schakelas wat hadden verbogen bleef hij wel onder deze veer zitten. Vervolgens hebben we de SS-koppeling gepakt, daar moest nog een nieuwe koppelingsplaat in en ik had ook verstevigde koppelingsveren mee genomen, dus zijn we richting bankschroef gegaan. We hadden de verstevigde veren en de nieuwe plaat in de koppeling gezet, maar we kregen de borgclip van de koppeling er niet meer in. Na de derde poging hebben we de verstevigde veren er weer uit gehaald en de oude normale veren er in gezet om te kijken of het aan de veren lag ... ja dus, een volledig ingeduwde verstevigde koppelingsveer is zo'n 3mm dikker dan een volledig ingeduwde originele koppelingsveer, dus hebben we het nog een keer geprobeerd met de verstevigde veren en de bankschroef zo strak aangedraaid dat die koppeling bijna uit elkaar klapte en toen kregen we die borgclip er met heel veel pijn en moeite toch nog in. Nadat ik ook die vier dwarsveertjes weer in de koppeling had gezet gingen we weer richting Dax en hebben we de koppeling met een SS-koppelingslagerbus (want die van een semi-automaat is korter) er op gezet en alles netjes dicht gemaakt. Ik had ook een nieuwe keerring voor de kickstarter meegenomen, omdat die krengen nogal gemakkelijk naar hun grootje gaan als je ze over de as heen haalt, dus nadat het carterdeksel er op zat heb ik die keerring er in geslagen. Eddy had bij een vriend van hem even een koppelingskabel geregeld ... alleen was dit geen koppelingskabel maar een gaskabel met zo'n waardeloos tonnetje. Aan het andere eind van de kabel hebben we toen ook een tonnetje gezet zodat de kabel in de koppelingshendel kon en het tonnetje dat normaal in het gashendel zou zitten hebben we in de koppelingshevel gehaakt. Nadat ik de koppeling afgesteld had schoot het tonnetje in de hendel natuurlijk meteen van de kabel af toen Eddy de hendel in kneep ... dus weer dat tonnetje er op en bij de volgende poging om te ontkoppelen schoot dat tonnetje er weer af. Dus toen heeft Eddy de koppelingskabel van een Zündapp die achter in de schuur stond te verstoffen er af gesloopt, deze kabel heeft precies zo'n zelfde einde als een Honda koppelingskabel en dezelfde dikte als een Honda koppelingskabel, dus niet zo'n dunne gaskabel. Op deze dikkere kabel bleef het tonnetje wel goed zitten nadat we de kabel op maat hadden geknipt en konden we olie in het blok doen en de Dax gaan testen. En dan blijkt natuurlijk dat hij met die imitatieschakelas ongelofelijk klote schakelt omdat hij langs de pinnetjes (nummer 6) heen schiet terwijl hij er aan hoort te trekken/duwen en daarom niet in zijn 3 wil en dat na 2 keer schakelen de schakelas alsnog van de veer (nummer 13) af schoot en dus ook niet meer terugveerde ... wij dus balen ... heel erg balen.
Het was alweer flink aan het schemeren en het werd tijd om wat te eten dus hebben we eerst de olie weer uit het blok laten lopen en heeft vaderlief de originele Dax-schakelas ingekort met een slijptol zodat we de originele schakelas konden gebruiken. Na het eten hebben we de steppenbalk, de pedalen, het carterdeksel, de koppeling, de koppelingstandwielen en de imitatieschakelas er weer af gehaald. Toen het originele veertje weer van de imitatieschakelas af gehaald en op de ingekorte originele schakelas gezet en de originele schakelas en de hele reutemeteut er weer in gezet. Hij schakelde goed voordat we hem dicht maakten, dus we dachten dat we het deze keer in orde hadden, dus het carterdeksel er weer op. De keerring van de kickstarteras overleefde dit niet zoals gewoonlijk. Dus hebben we de keerring uit het Dax-carterdeksel gehaald en deze bleek ook nog eens van een heel ander soort te zijn. De keerring die kapot ging (die altijd kapot gaat) is van zacht rubber en heeft een veerring aan de binnenkant die het rubber tegen de as aan houdt, als je het carterdeksel er op zet terwijl de keerring nog in het carterdeksel zit dan keert de keerring zich binnenstebuiten en blijft het veerringetje aan de as haken en rekt helemaal uit ... naar de klote dus. De keerring die in het Dax-carterdeksel zat was van veel harder rubber en had helemaal geen veerringetje, en deze kan je dus ook zonder problemen over as en kan je keer op keer opnieuw in het carterdeksel inslaan zonder dat dat ding kapot gaat, voortaan wil ik dus het soort van het harde rubber hebben, hoewel die zachte die kapot gaan wel origineel van Honda zijn, die harde zullen wel ouder zijn denk ik. Toen we alle steppenbalken en pedalen en olie weer op de juiste plek hadden kwamen we er achter dat er helemaal geen beweging in de schakelas was te krijgen, terwijl hij nog wel zo mooi schakelde voordat het carterdeksel er op ging. De originele as had iets verder afgeslepen moeten worden, want deze zat klem tegen het carterdeksel. Aan de binnenkant van het carterdeksel zit een hoop "vormgevig", waaronder een staafje die dus tegen de schakelas aan zat. Dat staafje zit waar bij een semi-automaat de schakelas doorloopt naar de andere kant van de koppeling. We hebben dus de olie er weer uit laten lopen en de steppenbalk en het carterdeksel er weer af gehaald. Toen hebben we besloten om maar een stukje van dat staafje aan de binnenkant van het carterdeksel af te slijpen met de slijptol in plaats van dat we de koppeling er weer helemaal af zouden halen om bij die schakelas te kunnen en de schakelas bij te slijpen. Toen we het carterdeksel hadden bewerkt en alle losse metaaldeeltjes die hierdoor aan de binnenkant van het carterdeksel aan de olie plakten er uit hadden gespoeld kon alles voor de derde keer weer in elkaar. Om 22:40 uur kwamen we met krakende en pijnlijke knieën van de koude schuurvloer maakte Eddy zijn testrit ... alles deed het. Eddy moest nog wel even wennen aan het koppelen, want tot nu toe heeft hij alleen maar semi-automaat gereden, dus bij het optrekken op de oprit vliegt het grind je om de oren en als Eddy hem in zijn 2 zet dan trekt hij hem op zijn achterwiel. Tot onze verbazing ging hij nu ook harder dan eerst. Bij een SS-koppeling zit een andere tandwielverhouding van de krukas naar de versnellingsbak met hetzelfde effect als een kleiner voortandwiel, dus zou de topsnelheid lager moeten zijn en de trekkracht groter. De trekkracht was inderdaad groter, maar omdat deze koppeling niet slipt ligt de topsnelheid ook nog eens een stuk hoger, zo tussen de 85 en 90 Km/h. De topsnelheid is lastig af te lezen want de originele Dax-teller gaat maar tot 80 Km/h. Met veel voldoening, pijn in onze knieën en ruggen en kou in onze handen kwam de dag ten einde. We hebben nog even binnen gezeten om bij te komen en wat te drinken. Met een rugzak die gelukkig een stuk lichter was omdat die onderdelen er niet meer in zaten heeft Eddy me rond 23:15 uur de weg naar de pont naar Elst gewezen door een stukje met me mee te rijden. Eenmaal boven de rivier weet ik de weg wel, bij de rivier links en dan bij Doorn rechts en dan vlak na het bordje "Amersfoort" links en weer rechts en dan ben ik er.
Maandag moet ik toch nog maar eens even een bezoekje brengen bij Rovaza over die imitatie schakelas, die heeft me F32,50 gekost en die wil ik toch wel terug hebben. Koop dus nooit een imitatie schakelas ... ik ben sowieso al erg anti-imitatie, oké een imitatie achterspatbord kan geen kwaad, die zijn zelfs best wel goed tegenwoordig, maar zodra iets een werking heeft dan doet dat onderdeel het niet, tellers zijn klote, knipperlichten zijn klote en schakelassen dus ook, je bent gewaarschuwd.